Algemene inleiding
De gemeenteraad stelt in deze paragraaf de kaders voor onderhoud van wegen, rioleringen en gebouwen. Het spreekt echter voor zich, dat het kwaliteitsniveau daarbij in grote mate bepalend is voor de kosten. Het is derhalve zaak om d.m.v. onderhoudsplannen een goed evenwicht te vinden tussen minimaal acceptabel en een eventueel hoger gewenst kwaliteitsniveau met de daaraan verbonden extra kosten. Bovendien zullen door het periodiek actualiseren van deze plannen knelpunten tijdig zichtbaar worden en zo mogelijk voorkomen kunnen worden.
In geval van discrepanties tussen het afgesproken onderhoudsniveau en de beschikbare budgetten worden beleidsbijstellingen opnieuw bepaald en aan college en raad ter vaststelling voorgelegd. Te denken valt aan het bijstellen van het kwaliteitsniveau, het bijstellen van het budget, het oplossen van knelpunten door incidentele impulsen, een kostenbesparende werkwijze, afstoting, functieverandering etc.
Als gevolg van aanpassingen in de verslaggevingsvoorschriften voor gemeenten (BBV; concreet notitie Materiële vaste activa), heeft er dit jaar een aanscherping plaats gevonden met betrekking tot investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. Met ingang van het begrotingsjaar 2017 is het namelijk verplicht om investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut te activeren. Tot 2017 was het mogelijk om deze investeringen rechtstreeks ten laste van de exploitatie te brengen, indien de begroting deze ruimte gaf. Daardoor was het tot 2017 verslaggevingstechnisch niet direct relevant om onderscheid te maken tussen groot onderhoudsactiviteiten en activiteiten die als investering aangemerkt moeten worden.
Vanaf 2017 is dit onderscheid wel relevant geworden. In de begroting 2017 is hier echter destijds nog geen rekening mee gehouden. Vandaar dat er in 2017 nu sprake is van een lagere uitnutting van de geraamde groot onderhoudskosten-budgetten, met name op gebied van onderhoud wegen, verkeersregelinstallaties en openbare verlichting. Dit komt voornamelijk tot uitdrukking in programma 11. Hier tegenover staat echter een toename van de investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte van ruim € 4 miljoen en daarmee samenhangende kapitaallasten in de meerjarenbegroting. De toename van het investeringsvolume wordt nader toegelicht in toelichting op de balans en hoofdstuk 6.1 bij het onderdeel begrotingsrechtmatigheid.
In gemeente zijn de volgende onderhoudsplannen beschikbaar:
Onderhoudsplannen | Planperiode | Status plan |
Beheerplan Wegen | 2014-2018 | Vastgesteld door college |
Overzicht onderhoud | |||||||||
1-1-2014 | 1-1-2015 | 1-1-2016 | 1-1-2017 | 1-1-2018 | |||||
Wegen e.d. ( x 1.000 m2) | |||||||||
Elementverhardingen | 3.139 | 3.160 | 3.155 | 3.295 | 3.253 | ||||
Asfaltverhardingen | 1.984 | 1.972 | 2.002 | 2.090 | 2.068 | ||||
Halfverhardingen | 189 | 189 | 159 | 399 | 437 | ||||
VRI's | 64 | 64 | 65 | 65 | 65 | ||||
Lichtpunten en -masten | 24.000 | 24.250 | 24.502 | 24.800 | 25094 | ||||
Openbaar groen (ha) | |||||||||
Bossen e.d. | 552 ha | 552 ha | 552 ha | 552 ha | 552 ha | ||||
Stedelijk groen | 501 ha | 510 ha | 508 ha | 512 ha | 512 ha | ||||
Recreatiegebieden | 55 ha | 55 ha | 66 ha | 66 ha | 66 ha | ||||
Bomen in onderhoud | 50.500 | 50.300 | 50.000 | 50.000 | 50.000 | ||||
Water e.d. | |||||||||
Oppervlakte water (ha) | 54,6 ha | 54,6 ha | 54,6 ha | 54,6 ha | 54,6 ha | ||||
Watergangen en -wegen in onderhoud | 158 km | 158 km | 155 km | 155 km | 155 km | ||||
Vijvers | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | ||||
Duikers | 1.113 | 1.113 | 1.113 | 1.113 | 1.113 | ||||
Riolering | 615 km | 615 km | 675 km | 706 km | 710 km | ||||
Hoofdgemalen | 76 | 70 | 72 | 70 | 70 | ||||
Drukrioolgemalen | 134 | 138 | 138 | 138 | 128 | ||||
Bergbezinkbassins | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 |
Wegen
Beheerplan, Programma Onderhoud Wegen c.a. (POW)
In 2017 is het achterstallig onderhoud gelijk gebleven. Het achterstallig onderhoud bedraagt nog steeds 1 jaar zoals dat in 2014 is bepaald.
Financieel resultaat
In 2017 is de verharding opnieuw geïnspecteerd. Op basis van de inspectieresultaten wordt in 2018 via het uitvoeren van de maatregeltoets de meerjarenplanning opgesteld voor de periode van 2019 t/m 2023. Op dat moment wordt duidelijk of er op het achterstallige onderhoud wordt ingelopen of dat er sprake is van een toename van het achterstallige onderhoud. Het wordt wel steeds duidelijker dat op een aantal belangrijke hoofdwegen grootschalig onderhoud aan de orde zal zijn in de periode 2019 t/m/ 2023. In de loop van 2018 zal meer duidelijkheid ontstaan over de omvang en aard van de onderhoudsmaatregel en de gevolgen voor het achterstallig onderhoud op het verhardingsareaal.
Onderhoudsniveau
Voor het beheer en onderhoud van verhardingen worden landelijke richtlijnen gehanteerd. Er wordt onderscheid gemaakt in beeldkwaliteiten (A+, A, B, C en D) die tevens gerelateerd worden aan zwaarteklassen voor de wegen. Beeldkwaliteit D is achterstallig onderhoud. Het overgrote deel ( 90%) van het verhardingsareaal voldoet aan beeldkwaliteit A of A+. In onderstaande tabel is de kwaliteit van de verharding weergegeven in relatie tot het percentage verhardingen. De resultaten zijn gebaseerd op de weginspectiegegevens van 2017.
Kwaliteit | Asfaltverharding (%) | Elementenverharding (%) |
A+ | 70,7 | 70,1 |
A | 20,9 | 23,8 |
B | 4,5 | 1,2 |
C | 0,3 | 0,4 |
D | 3,6 | 4,5 |
Planning
Van de onderhoudswerkzaamheden van het POW 2017 is ruim 90% opgeleverd en afgerekend in 2017. De projecten Maaslaan en Helmondselaan worden in 2018 afgerond.
Kunstwerken
Helmond beschikt over een vastgesteld Beheerplan Civieltechnische Kunstwerken 2013-2017
Per 31 december 2017 telt de gemeente 164* civieltechnische kunstwerken (incl. fonteinen) en 18,6 km water- en/of grondkeringsvoorziening. De totale vervangingswaarde is geschat op ca. € 173 miljoen (prijspeil 2017). Hierin zijn, ten opzichte van 2016, de volgende civieltechnische kunstwerken toegevoegd: - brug Troelstrastraat over de Goorloop.
In 2017 zijn de bruggen bij de Engelseweg geconserveerd en is de slijtlaag plaatselijk hersteld. Daarnaast zijn de Houtse Parallelbruggen geschilderd en hebben er nog enkele resterende werkzaamheden plaatsgevonden in verband met het operationeel maken van de Julianabruggen.
Bij sluis 9 is een drempel tijdelijk hersteld in afwachting van de geplande vervanging.
In 2017 zijn de volgende bruggen doorgerekend: bruggen Engelseweg (2 stuks), brug insteekhaven, Brug Varenschut over de Aa, brug Berenbroek. Voor de brug in de insteekhaven en de noordelijke brug in de Engelseweg is nader onderzoek noodzakelijk, mogelijk moet hier een verkeersbesluit genomen worden om zeer zware vrachtwagens (boven de 45 ton) te weren.
In 2016 en 2017 zijn de voorbereidingen voor de werkzaamheden aan sluis 8 opgepakt, hiervoor zijn een aantal uitvoeringsvarianten uitgewerkt. De keuze voor de uiteindelijke uitvoeringsvariant heeft enige vertraging opgelopen in verband met het onderzoek naar de consequenties van langdurige stremming van de scheepvaart voor de bedrijven in de insteekhaven. Inmiddels is hierover meer duidelijkheid en zal in de loop van 2018 deze keuze aan het bestuur voorgelegd worden.
*Het aantal civieltechnische kunstwerken wijkt af van eerdere opgave i.v.m. overschakeling naar een ander beheersysteem. Dit kan leiden tot een andere indeling/categorisering van kunstwerken.
Waterlopen/waterpartijen
Helmond beschikt over een digitaal onderhoudsplan voor alle waterlopen en vijvers.
Een aantal stedelijke wateren is opgenomen op de Legger van het Waterschap, waardoor het waterschap onderhoudsplichtig is. In veel gevallen voert de gemeente nog steeds het onderhoud uit in deze wateren, maar ontvangt daarvoor een vergoeding van het waterschap.
In 2017 is de gracht van Binderen gebaggerd, in het voorjaar van 2018 worden de oevers en de beschoeiing hersteld.
In de vijver Hortensiapark zouden in 2017 mosselen geplaatst worden ten behoeve van de waterkwaliteit, in het kader van een proefproject van waterschap Aa en Maas. Hiervoor is een ontheffing aangevraagd op grond van de Flora- en Faunawet. Deze ontheffing is niet verkregen, waardoor dit project is komen te vervallen. De kosten hiervoor zouden worden gedekt door waterschap Aa en Maas, de gemeente heeft hiervan geen voor- of nadeel.
Riool
In het Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) 2010-2015 zijn de keuzes voor de wettelijke taken met betrekking tot afvalwater, hemelwater en grondwaterstand verwerkt. In dit wettelijk verplichte plan is ook het beheer en onderhoud van riolering en aanpalende voorzieningen vastgelegd (vervangingswaarde alle voorzieningen € 343 miljoen / prijspeil 2011). De jaarlijkse werkzaamheden, waaronder de vervangingswerken, zijn opgenomen in het Operationeel Programma Rioleringen (OPR 2017).
De kwaliteit van onze riolering is op een acceptabel niveau. De kwaliteitsbewaking is gebaseerd op inspecties volgens de NEN-normen en de resultaten hiervan zijn de basis voor te nemen maatregelen.
Een aspect dat steeds belangrijker wordt, is het voorkomen van wateroverlast/waterschade bij hevige regenval. In 2013 is een onderzoek uitgevoerd naar gebieden in Helmond die gevoelig zijn voor wateroverlast/waterschade. Hieruit zijn enkele gebieden in Rijpelberg naar voren gekomen als 'gevoelig/risicovol' voor wateroverlast. De voorziene aanpak in Twijnsterhof is omgeruild met Theo Driessenhof. In Twijnsterhof zijn al wel enkele kleinere maatregelen genomen, het gebied wordt de aankomende jaren opnieuw bekeken. In het OPR 2017 zijn voor Theo Driessenhof middelen opgenomen, dit project is in 2017 in uitvoering gegaan.
Het huidige GRP en Waterplan is verlengd voor de periode tot en met 2018. Eind 2017 is, gezamenlijk met drie andere Peelgemeenten (Deurne, Laarbeek en Gemert-Bakel), opdracht gegeven voor het opstellen van een nieuw GRP (inclusief kostendekkingsplan). Hierin wordt ook de doorloop / uitloop van de te realiseren maatregelen uit het huidige verlengde GRP meegenomen. Dit GRP wordt eind 2018 vastgesteld in uw raad. Dit project is ook opgenomen in het Jaarplan 2018 Doelmatig Waterbeheer Brabantse Peel, dat in februari 2018 ter kennisname naar de commissie Omgeving is gestuurd.
Groen
Areaalontwikkeling groen
Ten gevolge van de migratie van het groenbeheersysteem (o.a. in kader invoering BGT) zijn gegevensbestanden ten tijde van de jaarrekening nog onderhevig aan mutaties; een exacte areaalopgave, zoals in andere jaren gebruikelijk, kan daardoor nog niet gegeven worden.
Gebouwen
Resultaten
De afgelopen jaren zijn er een groot aantal projecten, zowel op het gebied van renovatie, onderhoud en nieuwbouw gestart dan wel opgeleverd. Ook blijft de verduurzaming de komende jaren een belangrijk uitgangspunt.
De voorbereiding en uitvoeringsbegeleiding vindt voor het grootste deel door eigen medewerkers plaats. Het uitvoerend werk zelf is ondergebracht bij aannemers.
Een aantal van deze projecten zijn:
- Realisatie definitief theater in de OLV-kerk
- Asbestsanering en groot onderhoud Kasteel;
- Verbouwing Patronaat tot ambachtscentrum;
- Opstellen en uitvoeren van het contracten-onderhoud;
- Onderhoud gemeentelijke gebouwen;
- Geluidsaneringsprojecten Spoorzone en Kasteelherenlaan;
- De verbouwing en renovatie van de Leonardusschool;
- Diverse onderhouds- en uitbreidingsprojecten basisscholen;
- Diverse kleinschalige bouwkundige onderhoudsprojecten.
De uitvoering van het onderhoud aan de gemeentelijke objecten geschiedt volledig planmatig aan de hand van de MOP’s (meerjarenonderhoudsplanningen). In 2015 zijn die planningen allemaal geactualiseerd, daarnaast worden deze doorlopend geactualiseerd naar aanleiding van mutaties in panden en het gebruik.
Doorgaans zijn onderhoudsprojecten relatief klein van omvang, maar hiernaast worden ook grotere projecten gestart en (deels) uitgevoerd (Leonardus, Patronaat, Toermalijn, Lakei) om panden verhuurgeschikt te maken.
De veiligheidsaspecten in gemeentelijke gebouwen genieten hoge prioriteit. Veelal is dat contractueel geregeld (liftkeuringen, controle van de brandmeldinstallaties, blusmiddelen, verwarmingsketels).
De inkomsten staan in de stagnerende vastgoedmarkt onder druk, ook voor wat betreft het gemeentelijke maatschappelijke vastgoed. Hierbij speelt ook een rol dat de huurders van het maatschappelijk vastgoed (veelal welzijns-, culturele partners en wijkorganisaties) worden gekort op hun subsidies.
Risico's
Enkele panden staan nog leeg, waarmee leegstandskosten gepaard gaan. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de voormalige bibliotheek, jovic en de cajuit. Hiernaast gaat het om gedeeltelijke en veelal tijdelijke leegstand in verzamelgebouwen (bv. lokalen/ruimtes in de Leonardus, de Uilenburght, e.d.). (zie ook paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing, onderdeel leegstand, vastgoed).
In het huidige economische klimaat is de vraag naar huisvesting beperkt, zeker in relatie tot het totale aanbod, waardoor huur- en koopprijzen onder druk staan. Ook de verkoop van leegkomende panden blijft moeilijk. Uiteraard wordt er veel inzet gepleegd om de ruimtes/panden te verhuren. Zo mogelijk worden panden verkocht voorzover ze een minder prominente maatschappelijke functie hebben en biedingen marktconform zijn.
Door het planmatig aangepakte onderhoud in de gemeentelijke gebouwen in de afgelopen jaren en de uitgevoerde maatregelen op veiligheidsgebied (brand, legionella, wateraccumulatie, electra-keuringen e.d.) lijken de risico’s op technisch gebied wat beperkter, maar dat neemt niet weg dat zich altijd een calamiteit kan voordoen
Duurzaamheid
In de komende jaren zullen meerdere duurzaamheidsmaatregelen (led-verlichting, na-isolatie van daken, groene daken, gevels en pompen, HR-ketels met slimme besturingen, zonnepanelen, e.d.) uitgevoerd worden. Daar waar koppelingen mogelijk zijn, zullen ze gelijktijdig met de reguliere onderhoudswerkzaamheden in uitvoering worden gebracht. De duurzaamheidsmaatregelen voor scholen worden meegenomen het IHP onderwijshuisvesting.
Met ingang van de begroting 2016 zijn de budgetten (onderhoud, energie, belastingen, verzekeringen, huren) ten aanzien van gebouwen binnen een beleidsterrein van een programma opgenomen. Voor die gebouwen die niet direct onder te brengen zijn binnen een beleidsterrein van een programma zijn de budgetten opgenomen onder HP890 overige gemeentelijke eigendommen.
Het totale onderhoudsbudget in 2017 bedraagt ca. € 3.027.000. De werkelijke onderhoudskosten in 2017 bedragen ca. € 2.340.000. De oorzaak hiervan is dat onderhoudsprojecten deels zijn doorgeschoven naar 2018. Binnen het totaal van de jaarrekening 2017 levert dit een voordeel op ten opzichte van de begroting van ca. € 687.000. Dit voordeel per programma luidt als volgt:
Programma | Bedrag |
Veiligheid en handhaving (1) | € 36.000 |
Zorg en welzijn (3) | € 53.000 |
Jeugd en onderwijs (4) | € 75.000 |
Cultuur (5) | € 125.000 |
Sport en recreatie (6) | € 218.000 |
Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting (8) | € 52.000 |
Openbare ruimte en natuurbescherming (11) | € 72.000 |
Milieu (12) | € 14.000 |
Algemene dekkingsmiddelen (14) | € 42.000 |
TOTAAL | € 687.000 |
Specificatie per programma:
· Programma Veiligheid en handhaving (1): HP110 Integraal Veiligheidsbeleid algemeen (Veiligheidshuis) € 16.000 (N) en HP140 Brandweer (brandweerkazerne Deurneseweg € 52.000 (V)
· Programma Zorg en welzijn (3): HP642 Basisvoorzieningen accommodaties (buurt- en gemeenschapshuizen) € 53.000 (V)
· Programma Jeugd en onderwijs (4): HP404 Basisvoorzieningen accommodaties (o.a. scouting, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven) € 77.000 (V) en HP410 Huisvesting onderwijs € 2.000 (N)
· Programma Cultuur (5): HP510 Museum € 30.000 (V), HP515 Speelhuis € 25.000 (V), HP520 Bibliotheek Helmond-Peel € 17.000 (V), HP530 Monumentenzorg en archeologie (Stiphout, oude toren) € 4.000 (V) en HP542 Overige culturele aangelegenheden (o.a. Cacaofabriek) € 49.000 (V)
· Programma Sport en recreatie (6): HP550 Sport en recreatie (sporthallen, sport- en gymzalen, zwembad) € 218.000 (V)
· Programma Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting (8): HP890 Exploitatie gemeentelijke eigendommen € 52.000 (V)
· Programma Openbare ruimte en natuurbescherming (11): HP230 Parkeervoorzieningen (parkeergarages en fietsenstallingen) € 97.000 (V), HP270 Binnenhavens en waterwegen € 17.000 (N) en HP580 Groenvoorzieningen en natuur (hertenkampen) € 8.000( N)
· Programma Milieu (12): HP780 Milieubeheer (gemeentewerf) € 14.000 (V)
· Programma Algemene dekkingsmiddelen (14): HP991 Overhead (o.a. stadskantoren en MFC’s) € 42.000 (V)
Op grond van de nota reserve- en voorzieningenbeleid 2016-2019 wordt voorgesteld om middels resultaatbestemming het voordelig saldo van € 687.000 te storten in de reserve onderhoud gebouwen (vastgoed) ter dekking van (toekomstige) kosten voor het groot onderhoud aan de gemeentelijke eigendommen. Met het storten in deze reserve wordt een consistente gedragslijn gevolg.